Merkez Bankası’nın yayımladı enflasyon değerlendirme metninde, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar devam ettiği, öte yandan elektrik ve doğalgaz zamlarının enflasyona etkilerinin Ocak ayında görüleceği bildirildi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Aralık ayına ilişkin Fiyat Gelişmeleri Raporunu yayımladı. Enflasyonu baskılayan unsurlara değinilen raporda, yandan elektrik ve doğalgaz zamlarının enflasyona etkilerinin Ocak ayında görüleceği bildirildi.

Rapora göre, Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 1,25 oranında artmış ve yıllık enflasyon 0,57 puan artarak yüzde 14,60 oldu. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,80 ve 1,05 puan artarak yüzde 14,52 ve yüzde 14,31 olarak gerçekleşti.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, enerji ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 0,49, 0,16 ve 0,06 puan artmış, alkol-tütün-altın ve gıda gruplarının katkıları sırasıyla 0,13 ve 0,01 puan azaldı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimlerinde artış izlendi. Bu dönemde, enflasyon eğilimi temel mal grubunda yataya yakın bir seyirle yüksek seviyesini korurken, hizmet grubunda kademeli artışını sürdürdü.

Hizmet fiyatları Aralık ayında yüzde 0,59 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,24 puan artarak yüzde 11,66 oldu. Yıllık enflasyon lokanta-otel ve ulaştırma hizmetlerinde yataya yakın seyrederken, diğer alt gruplarda yükseldi. Mevsimsellikten arındırılmış veriler, konaklama grubunda daha belirgin olmak üzere lokanta-otel grubu aylık artışında bir miktar yavaşlamaya işaret etmiştir. Haberleşme hizmetleri fiyatlarında ise internet ücreti kaynaklı artış kaydedilmiştir. Diğer hizmetler grubunda sağlık hizmetleri, sigorta ve avukatlık ücretlerindeki artışlar öne çıktı.

Temel mal enflasyonu Aralık ayında 1,92 puan artışla yüzde 17,24 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal ve diğer temel mallarda yükselirken, giyim ve ayakkabı grubunda geriledi. Dayanıklı tüketim malları grubunda fiyat artışları alt kalemler geneline yayılmış (beyaz eşya, otomobil ve mobilya sırasıyla aylık yüzde 5,97, 3,95 ve 3,29), Türk lirasındaki değer kaybının gecikmeli yansımaları, hızlı kredi genişlemesine bağlı talep yönlü unsurlar ve uluslararası metal fiyatlarındaki artışlar bu görünümde belirleyici oldu. Böylelikle dayanıklı mal yıllık enflasyonu yüzde 30,40’a ulaşmıştır. Bu dönemde, diğer temel mal enflasyonunda döviz kurunun gecikmeli etkilerine bağlı kademeli yükseliş devam etmiştir. Diğer taraftan, giyim ve ayakkabı grubunda zayıf seyreden sektörel talep koşullarının etkisiyle fiyatlar bir önceki yıl seviyesinin altına (yıllık enflasyon yüzde -0,57) geriledi.

Enerji fiyatları Aralık ayında yüzde 1,47 oranında arttı. Bu dönemde akaryakıt fiyatları uluslararası petrol fiyatlarını takiben yüzde 3,50 oranında yükselmiş, katı yakıtlar ve doğalgaz fiyatları ise sırasıyla yüzde 0,75 ve 0,68 oranında arttı. Bu gelişmelerle, enerji yıllık enflasyonu 1,36 puan artarak yüzde 5,64 olarak gerçekleşti. Ocak ayında, grup enflasyonu üzerinde elektrik, doğalgaz ve İstanbul şebeke suyu fiyat ayarlamalarının etkisi görülecek.

Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda Aralık ayında yüzde 2,53 oranında artış gözlenmesine rağmen grup yıllık enflasyonu baz etkisi kaynaklı olarak 0,47 puan azaldı ve yüzde 20,61 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 0,68 puan azalışla yüzde 26,34’e, işlenmiş gıda grubunda ise 0,40 puan azalışla yüzde 15,52’ye geriledi. İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler, taze meyvede daha belirgin olmak üzere taze meyve sebze fiyatlarında artışa işaret etti. Diğer işlenmemiş gıdada, yumurta (yüzde 12,86), pirinç (yüzde 5,75), tavuk eti (yüzde 5,49) ve bakliyat (yüzde 2,62) kalemlerindeki hızlı fiyat artışlarının Aralık ayında da devam ettiği ve yıllık enflasyonun oldukça yüksek düzeylerde seyrettiği gözlenmiştir. Bu dönemde genele yayılan fiyat artışlarının gözlendiği işlenmiş gıdada aylık fiyat artışı yüzde 1,70 oldu. Uluslararası buğday fiyatlarının da yansımasıyla ekmek ve tahıllar grubu yüzde 1,61 oranında artarken, gerek döviz kurunun gecikmeli etkileri gerekse uluslararası fiyatlara bağlı olarak katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 5,09 oranında yükseldi. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda grubu yıllık enflasyonu sınırlı bir düşüşle yüzde 18,06 oldu.

Özetle, gıda yıllık enflasyonunda baz etkisi kaynaklı düşüşe karşın döviz kurunun gecikmeli etkileri ile uluslararası tarımsal emtia fiyatlarının seyri etkili olmaya devam etti.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Aralık ayında yüzde 2,36 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 2,04 puan artarak yüzde 25,15 oldu. Üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta birikimli döviz kuru etkileri ve uluslararası emtia fiyatlarındaki yükseliş eğiliminin yanı sıra bazı sektörlerdeki arz kısıtları ve güçlü talep koşulları da rol oynamıştır. Bu dönemde, özellikle endüstriyel metal, petrol ve tarımsal emtia fiyatları belirgin bir artış kaydetmiştir. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi bir miktar gerilemekle birlikte yüksek seviyesini korudu.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyonun tüm alt gruplarda yükseldiği görüldü. Aylık bazda ara malları grubu fiyat artışında demir-çelik, inşaat ara girdileri ve kâğıt ürünleri öne çıkarken, sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte metal yapı ürünleri ile makineler etkili oldu. Dayanıklı tüketim malları fiyatlarında ev aletleri ve tüketici elektroniği ürünlerinde fiyat artışları izlenirken, uluslararası altın fiyatlarındaki gerilemeye bağlı olarak mücevherat kaleminde bir miktar düşüş görülmüştür. Dayanıksız tüketim mallarındaki yükselişte katı-sıvı yağlar, et ve süt ürünleri belirleyici oldu. Enerji fiyatlarındaki artışta petrol ürünleri belirgin şekilde öne çıkmıştır. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar devam etti.

(Ali Canberk Özbuğutu/İHA)

Kaynak: İHA